Kunsthistorisches Museum Wien - Kho báu nghệ thuật giữa trái tim Vienna
Giữa quảng trường Maria Theresien, Kunsthistorisches Museum Wien hiện lên như một cung điện nghệ thuật, nơi bộ sưu tập Hoàng gia Habsburg kể lại lịch sử châu Âu bằng tranh, tượng và những kỳ vật tinh xảo.
Vienna có rất nhiều bảo tàng. Nhưng nếu phải chọn một nơi duy nhất để hiểu thành phố này yêu nghệ thuật đến mức nào, rất nhiều người Vienna sẽ chỉ tay về phía Maria-Theresien-Platz – nơi hai tòa nhà gần như song sinh đứng đối diện nhau: bảo tàng Lịch sử Tự nhiên và Kunsthistorisches Museum Wien, bảo tàng lịch sử nghệ thuật.
Cung điện cho nghệ thuật Habsburg
Kunsthistorisches Museum Wien được khánh thành năm 1891, theo lệnh Hoàng đế Franz Joseph. Nhiệm vụ của nó rất rõ ràng: trở thành “ngôi nhà xứng tầm” cho bộ sưu tập nghệ thuật khổng lồ mà triều Habsburg đã gom góp trong nhiều thế kỷ, từ Ai Cập cổ đại đến cuối thế kỷ 18.
Mặt tiền kiểu Tân Phục Hưng, mái vòm bát giác, hàng cửa sổ cao nhìn ra vòng cung Ringstrasse – tất cả khiến bảo tàng trông giống một cung điện hơn là một không gian trưng bày. Đối diện, toà Naturhistorisches Museum gần như giống hệt, chỉ khác hệ tượng trang trí mặt tiền. Ở giữa là tượng đài Nữ hoàng Maria Theresa, bao quanh bởi ghế đá, bồn hoa, bãi cỏ – nơi du khách và người Vienna ngồi nghỉ, đọc sách, uống cà phê mang đi.
Đứng ở đây, bạn thấy rõ triết lý của một đế chế: nghệ thuật và khoa học, tự nhiên và văn hoá, đặt trên cùng một trục nhìn, cân bằng và đối thoại.
Bước qua cánh cửa đá cẩm thạch
Bên trong Kunsthistorisches Museum Wien, không khí thay đổi. Cửa quay khép lại sau lưng, tiếng xe điện trên Ringstrasse chỉ còn là một lớp nền xa. Trước mắt là đại sảnh ốp đá cẩm thạch, cột lớn, lan can, những chi tiết mạ vàng lấp lánh trong ánh đèn ấm.
Cầu thang chính mở ra như một sân khấu. Hai bên là những bức tượng bán thân, phù điêu, tượng nữ thần. Trên cao, trần vòm được Gustav Klimt cùng anh em ông trang trí bằng những bích hoạ mang sắc vàng đặc trưng, mô tả các giai đoạn lịch sử nghệ thuật châu Âu. Màu vàng ấy, nếu bạn đã từng xem “The Kiss”, sẽ nhận ra ngay – vừa rực rỡ, vừa mềm, như ánh đèn cuối buổi hoàng hôn.
Đây là khoảnh khắc nhiều du khách chọn dừng lại lâu nhất. Người thì đứng tựa lan can nhìn xuống đại sảnh, người ngước lên ngắm trần vòm, có người chỉ đơn giản ngồi trên bậc thang, mở sơ đồ bảo tàng, hít một hơi thật sâu trước khi bước vào “rừng” tác phẩm.
Picture Gallery – trái tim của bảo tàng
Điểm dừng đầu tiên, và cũng là “trái tim” của Kunsthistorisches Museum Wien, là Picture Gallery trên tầng chính. Ở đây tập trung bộ sưu tập tranh của triều Habsburg – những kiệt tác từ thời Phục Hưng đến Baroque, đến mức nhiều người nói chỉ phòng tranh này thôi đã đủ để bảo tàng lọt top những nơi phải đến của giới yêu nghệ thuật.
Nhưng điều khiến nơi này đặc biệt, là bộ sưu tập Bruegel. Kunsthistorisches Museum sở hữu bộ tranh của Pieter Bruegel the Elder lớn nhất thế giới – bao gồm những tác phẩm như “Hunters in the Snow”, “The Peasant Dance”, “The Procession to Calvary”, “The Tower of Babel”… Mỗi bức tranh là cả một thế giới nhỏ.
Phòng Bruegel thường kín người, nhưng hiếm khi ồn. Ai cũng như nói chuyện nhỏ lại khi bước vào, giống như vào một nhà thờ. “Hunters in the Snow” treo ở đó, tuyết phủ trắng, lũ trẻ trượt băng, khói lam bay lên từ những mái nhà, ba người thợ săn trở về với đàn chó mệt mỏi. Bạn có thể đứng rất lâu trước bức tranh, lặng lẽ quan sát từng chi tiết đời sống Flanders thế kỷ 16 – cách Bruegel giấu những câu chuyện nhỏ trong từng góc tranh.
“The Tower of Babel” lại mở ra một cảm giác khác: hoành tráng, tham vọng, lưng chừng. Toà tháp khổng lồ như một công trường đang dang dở, những tầng đá chồng lên nhau, con người nhỏ bé di chuyển như kiến. Vừa là thành tựu, vừa là lời cảnh báo.
Đi khỏi phòng Bruegel, chuyến hành trình vẫn chưa dừng. Những căn phòng kế tiếp là Titian với màu sắc giàu nhục cảm, Caravaggio với ánh sáng kịch tính, Vermeer với những khoảng lặng trong phòng trong nhà, Velázquez với các chân dung Hoàng gia Tây Ban Nha, Rubens với những bố cục đầy năng lượng. Ánh sáng được tiết chế vừa đủ, tường sơn màu trầm, khoảng cách giữa các tác phẩm được tính toán kỹ để bạn có khoảng trống hít thở, suy nghĩ, rồi mới bước sang khung tranh tiếp theo.
Trong không gian đó, người xem không chỉ “xem tranh”. Họ đi chậm lại, ghé sát để nhìn từng lớp sơn dầu, lùi ra xa để cảm nhận tổng thể, đôi khi ngồi xuống ghế giữa phòng, mở audio guide, để một giọng nói bản địa kể về lịch sử bức tranh, về con người đã vẽ nó, về con đường tác phẩm đến được Vienna.
Từ bờ sông Nile đến cột đá La Mã
Rời khỏi Picture Gallery, Kunsthistorisches Museum Wien còn một thế giới khác – cổ hơn, tĩnh hơn, nhưng không kém phần sống động.
Khu Cổ vật Ai Cập và Cận Đông đưa bạn về bờ sông Nile. Bên trong là tượng thần, xác ướp, quan tài, phù điêu, bùa hộ mệnh, đồ dùng thường ngày. Nhiều hiện vật có niên đại hàng nghìn năm. Màu nâu của gỗ, màu xanh lam của đá quý, những hàng chữ tượng hình đều đều trên nền đá – tất cả nhắc bạn rằng, lịch sử nhân loại không chỉ được viết bằng giấy mực, mà còn bằng những món đồ từng nằm trong tay một người thật, ở một thời điểm rất xa.
Bộ sưu tập Hy Lạp – La Mã lại kể câu chuyện khác: câu chuyện về hình khối và lý tưởng cái đẹp. Những bức tượng cẩm thạch với dáng đứng cân bằng, cơ bắp vừa đủ, gương mặt bình thản; các mảnh phù điêu mô tả cảnh chiến trận, nghi lễ, thần thoại; bình gốm trang trí họa tiết đen – đỏ.
Khi đi qua những dãy tượng mất tay, mất đầu, bạn dễ liên tưởng đến phần còn lại của một câu chuyện. Đây là điều hấp dẫn ở Kunsthistorisches: bảo tàng không chỉ “khoe” hiện vật; cách trưng bày, ánh sáng, khoảng cách giữa các bệ tượng được tính toán để bạn thấy được bối cảnh, mối liên hệ giữa các nền văn hoá.
Kunstkammer – phòng kỳ vật của triều đình
Một trong những không gian ấn tượng nhất là Kunstkammer – “phòng kỳ vật” của triều đình, nơi tập hợp đồ quý hiếm, tinh xảo đến mức khó tin.
Từ những chiếc ly bằng đá bán quý, hộp đựng đồ trang sức, mô hình tàu, đồng hồ cơ khí, đến những món đồ kết hợp xương, ngà voi, kim loại quý – tất cả thể hiện sự tò mò vô tận của giới quý tộc châu Âu trước thế giới.
Ở đây, không thể không nhắc đến “Saliera” – chiếc gạt muối bằng vàng và men của Benvenuto Cellini, một trong những kiệt tác tiêu biểu của nghệ thuật Ý thời Phục Hưng, đồng thời là biểu tượng cho gu thưởng ngoạn của Hoàng gia Habsburg. Tác phẩm từng bị đánh cắp năm 2003 và được tìm thấy lại năm 2006, chôn trong một khu rừng gần Zwettl – vụ trộm nghệ thuật gây chấn động nước Áo.
Wikipedia
Ngày nay, “Saliera” được trưng bày sau lớp kính an ninh, nhưng bạn vẫn có thể áp sát để nhìn những đường nét nhỏ bé đến khó tin: dáng người, sóng biển, sinh vật nhỏ xíu ẩn trong từng chi tiết.
Quán cà phê dưới mái vòm – trái tim đời sống
Giữa ngày tham quan, khi đôi chân bắt đầu mỏi, không gian duy nhất bạn nên tìm đến là quán cà phê ngay dưới mái vòm trung tâm.
Nhìn từ trên xuống, quán cà phê là một vòng tròn, bàn ghế xếp quanh lan can. Khi ngồi vào ghế, ngước lên, bạn sẽ thấy mái vòm lớn cao vút, vòng cuốn trang trí bằng phù điêu, hoa văn mạ vàng. Đây là điểm giao nhau của các luồng khách: người vừa đi xem tranh bước ra, người chuẩn bị vào phòng cổ vật, trẻ nhỏ nắm tay bố mẹ, người già thong thả chống gậy.
Một lát Sachertorte, một tách cà phê đen, tiếng dĩa chạm nhẹ vào đĩa, đâu đó là giai điệu piano vang lên từ đại sảnh – tất cả tạo nên một nhịp sống rất “Vienna”. Bạn như được nhắc rằng, bảo tàng không phải nơi để “chạy tour” cho kịp checklist, mà là nơi để chậm lại, để cho mình thời gian tiêu hoá những gì vừa nhìn thấy.
Ở góc nhỏ, vài người mở laptop làm việc. Một cặp đôi dùng bản đồ giấy, tranh luận xem tiếp theo nên đi phòng nào. Một nhóm du khách châu Á chuyền nhau chiếc máy ảnh, xem lại bức hình họ chụp trên cầu thang Klimt lúc nãy.
Những mẹo nhỏ cho chuyến tham quan lớn
Kunsthistorisches Museum Wien không phải là nơi bạn “đi hết trong hai tiếng”. Tốt nhất, hãy dành ít nhất nửa ngày, và lý tưởng hơn là cả ngày, nếu bạn thực sự quan tâm đến nghệ thuật.
Một vài gợi ý thực tế:
- Chọn buổi sáng ngày thường: Lượng khách đoàn thường ít hơn cuối tuần. Buổi sáng, ánh sáng tự nhiên từ các ô cửa lớn cũng đẹp hơn, giúp trải nghiệm xem tranh dễ chịu.
- Khoanh vùng ưu tiên: Nếu thời gian hạn chế, hãy xác định trước mình ưu tiên gì: Picture Gallery với Bruegel và các bậc thầy hội hoạ, hay khu Cổ vật và Kunstkammer. Bản đồ bảo tàng được phát miễn phí, rất dễ theo dõi các phòng.
- Mua vé kết hợp: Nhiều du khách chọn mua vé kết hợp với bảo tàng đối diện – Naturhistorisches Museum – để có một “ngày kép” giữa nghệ thuật và khoa học, nhất là khi đi cùng trẻ nhỏ.
- Sử dụng audio guide: Với những ai không có nền tảng lịch sử nghệ thuật, audio guide là người bạn đồng hành hữu ích, giúp các câu chuyện trở nên rõ ràng, mạch lạc thay vì chỉ là tên hoạ sĩ và niên đại.
- Chuẩn bị cho đôi chân: Sàn đá, không gian rộng, nhiều cầu thang – một đôi giày êm sẽ khiến trải nghiệm dễ chịu hơn rất nhiều.
Điều đáng quý ở Kunsthistorisches Museum Wien là cảm giác “vừa đủ” mà bảo tàng mang lại. Dù sở hữu bộ sưu tập khổng lồ, cách trưng bày không hề tham lam. Mỗi phòng, mỗi bức tranh, mỗi hiện vật đều có khoảng không riêng để thở. Bạn cũng vậy.
Chiếc chìa khóa mở cánh cửa tâm hồn Vienna
Người ta thường bảo, muốn hiểu một thành phố, hãy đến chợ và bảo tàng của nó. Với Vienna, nếu chợ Naschmarkt cho bạn thấy nhịp sống thường ngày, thì Kunsthistorisches Museum Wien cho bạn thấy “phần sâu” – cách thành phố này tự nhìn và gìn giữ ký ức.
Từ những bức tranh Bruegel về đời sống nông dân Flanders, những chân dung Hoàng gia Tây Ban Nha của Velázquez, những tượng thần Hy Lạp – La Mã, đến kỳ vật trong Kunstkammer, tất cả đều từng là một phần của chiến lược quyền lực, ngoại giao, thị hiếu, đam mê sưu tập. Hôm nay, chúng trở thành một phần ký ức chung của nhân loại.
Khi bước ra lại quảng trường Maria Theresien, ngoái nhìn mái vòm bát giác lần nữa, bạn hiểu vì sao nhiều người nói: Kunsthistorisches không chỉ là một bảo tàng nghệ thuật Vienna, mà là chiếc chìa khoá để mở cánh cửa vào tâm hồn thành phố.
Và có lẽ, trong hành trình du lịch Vienna của bạn, sẽ luôn có một khoảng thời gian dành cho việc quay lại đây, đi chậm hơn, ngắm kỹ hơn một bức tranh mình đã lướt qua lần trước.
CÓ THỂ BẠN SẼ THÍCH
