Săn ong đá ở Nepal: Nghề lấy mật trên vách núi Himalaya
Trên những vách đá dựng đứng của dãy Himalaya, người thợ săn ong đá Gurung ở Nepal thực hiện nghệ thuật lấy mật ong cổ xưa, một công việc đầy rủi ro nhưng cũng chứa đựng vẻ đẹp hùng vĩ. Họ sử dụng kỹ thuật truyền thống, leo thang dây mỏng manh và dùng tangos để thu hoạch mật ong quý giá, bất chấp nguy hiểm từ việc bị ong đốt hay rơi từ vách núi.
Trong bóng râm của những ngọn núi Himalaya hùng vĩ, nghề lấy mật ong từ những tổ ong đá khổng lồ (Apis Laboriosa) đã trở thành một phần của văn hóa và truyền thống ở Nepal. Công việc này không chỉ đòi hỏi sự dũng cảm và kỹ năng leo núi điêu luyện mà còn cả sự kiên nhẫn và kỹ thuật săn bắt ong đá cổ xưa.
Vẻ Đẹp Hùng Vĩ và Nguy Hiểm Rình Rập
Vào mỗi mùa lấy mật, vùng núi hẻo lánh của Nepal bừng lên sức sống với những người thợ săn ong đá Gurung, bắt đầu hành trình mạo hiểm của họ. Họ men theo những con đường mòn quanh co, vượt qua những dốc đá dựng đứng để đến với những vách núi cao ngất, nơi cư trú của những tổ ong đá khổng lồ - Apis Laboriosa, loài ong lớn nhất châu Á. Những tổ ong này, tạo thành những điểm đen khổng lồ trên bức bình phong của dãy Himalaya, nằm ẩn mình trên các vách đá tại độ cao lớn hơn 1.500 mét so với mặt đất, một bằng chứng sống động của sự sống đang bám víu vào những vùng đất khắc nghiệt nhất.
Ở độ cao này, khí hậu không chỉ khắc nghiệt với gió lạnh buốt và độ ẩm thấp, mà cả sự nguy hiểm cũng luôn rình rập từ mỗi bước chân. Sự hùng vĩ của Himalaya kết hợp với sự nguy hiểm không lường trước được, tạo nên một bối cảnh đầy thách thức nhưng cũng hết sức mê hoặc. Những người thợ săn ong Gurung, với kinh nghiệm và kỹ năng được lưu truyền qua nhiều thế hệ, đã học cách tôn trọng và thích nghi với những điều kiện khắc nghiệt này, biến nó thành một phần không thể tách rời của cuộc sống và nghề nghiệp của họ.
Trên những vách đá này, không gian tưởng chừng như chỉ dành cho những loài chim và thần linh, những người thợ săn ong đá lại tìm thấy sự sống, một nguồn thu nhập quý giá từ những tổ ong đá. Mỗi chuyến đi là một cuộc phiêu lưu mạo hiểm, một sự đánh đổi giữa sự sống và cái chết, nhưng cũng chính là minh chứng cho tinh thần bất khuất và lòng dũng cảm của họ trước thiên nhiên hùng vĩ. Điều này không chỉ làm nên vẻ đẹp hùng vĩ của nghề săn mật ong đá mà còn khắc họa rõ nét sự nguy hiểm luôn rình rập, tạo nên một bức tranh đầy màu sắc về cuộc sống và văn hóa của người Gurung tại những vùng đất cao nguyên của Nepal.
Nghi Lễ Cúng và Sử Dụng Khói
Trong bối cảnh huyền bí của những ngọn núi Himalaya, nghi lễ cúng trước khi săn mật ong đá là một phần không thể thiếu trong quy trình làm việc của người thợ săn ong Gurung. Điều này không chỉ thể hiện sự tôn trọng của họ đối với thiên nhiên và các vị thần linh mà còn phản ánh niềm tin vào sự bảo vệ và may mắn mà những lực lượng siêu nhiên mang lại. Người Gurung tụ họp lại, thực hiện các nghi thức truyền thống, dâng lên những lời cầu nguyện và đôi khi là cả những đồ vật hoặc thức ăn như một phần của lễ cúng. Họ cầu xin sự an lành, sức khỏe, và một mùa săn mật thành công, không gặp phải bất cứ trở ngại nào từ thiên nhiên hay từ chính những con ong.
Sau nghi lễ, việc sử dụng khói được thực hiện một cách cẩn thận và khéo léo. Các loại lá rừng được chọn lọc kỹ lưỡng, không chỉ vì mùi khói của chúng có khả năng làm giảm sự hung hãn của ong mà còn bởi vì mỗi loại lá mang một ý nghĩa riêng trong văn hóa dân gian của họ. Những đám khói ngùn ngụt bốc lên không chỉ tạo ra một bức màn che chắn giữa người thợ săn và đàn ong mà còn giúp làm giảm tầm nhìn và khả năng phòng thủ của đàn ong, khiến chúng trở nên ít hung dữ hơn và bay ra xa tổ. Điều này mở ra một cơ hội vàng để người thợ săn tiếp cận tổ ong và thực hiện công việc của mình một cách an toàn hơn.
Quá trình hun khói không chỉ là một kỹ thuật săn bắt mà còn là một nghệ thuật, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về hành vi của ong và cách thức tương tác với chúng. Kỹ năng này được lưu truyền qua nhiều thế hệ, là một phần của di sản văn hóa phong phú mà người Gurung gìn giữ. Sự kết hợp giữa nghi lễ cúng và việc sử dụng khói không chỉ cho thấy sự tôn trọng mà người Gurung dành cho thiên nhiên mà còn phản ánh sự thông thái và kỹ năng sống sót của họ trong môi trường khắc nghiệt.
Kỹ Thuật Leo Núi và Thu Hoạch Mật
Khi bầu trời bắt đầu nhuộm màu của bình minh trên dãy Himalaya, người thợ săn ong Gurung bước vào giai đoạn quan trọng nhất của công việc: leo núi và thu hoạch mật. Họ tiếp tục với những chiếc thang dây, được chế tác từ các loại cây dẻo dai nơi rừng sâu, là kết quả của bao thế hệ tích lũy kinh nghiệm và kiến thức về thiên nhiên. Những chiếc thang này, mặc dù trông mỏng manh nhưng lại bất ngờ chắc chắn, đủ để chịu đựng trọng lượng của người thợ săn cùng trang thiết bị của họ trong suốt quá trình làm việc.
Trang bị bên mình tangos - thanh tre dài với lưỡi liềm gắn ở đầu, người thợ săn ong Gurung tiến hành một nghi thức đầy mạo hiểm: chọc thẳng vào tổ ong khổng lồ treo lơ lửng trên vách núi. Động tác này không chỉ đòi hỏi sự dũng cảm mà còn cần sự tỉ mỉ, khéo léo để không làm tổn thương đến lớp sáp ong bên trong, nơi chứa đựng lượng mật quý giá. Khi lưỡi liềm tangos cắt vào tổ ong, những mảng sáp chứa mật từ từ rơi xuống, được thu nhận cẩn thận trong chiếc rổ tre đã được chuẩn bị và treo sẵn dưới tổ.
Quá trình này không chỉ đòi hỏi sự can đảm mà còn cần đến sự kiên nhẫn và chính xác cao độ. Một sơ suất nhỏ, một bước chân sai lầm hay một cử động quá mạnh có thể khiến người thợ săn mất cân bằng, dẫn đến nguy hiểm cho bản thân họ và cả tổ ong. Đây là một trong những công việc nguy hiểm nhất thế giới, không chỉ vì môi trường làm việc trên cao mà còn bởi sự hung dữ của đàn ong khi bị quấy rầy.
Tuy nhiên, bằng kỹ thuật và sự am hiểu sâu sắc về hành vi của ong mà các thế hệ người Gurung đã tích lũy được, họ có thể thực hiện công việc một cách an toàn. Điều này không chỉ là biểu hiện của sự dũng cảm và kỹ năng sống còn mà còn là một phần của di sản văn hóa, một nghệ thuật truyền thống mà họ luôn muốn bảo tồn và phát huy.
Rủi Ro và Phần Thưởng
Trong thế giới đầy rẫy rủi ro và nguy hiểm của những người thợ săn mật ong đá Gurung, mỗi chuyến đi là một cuộc chiến giữa sự sống và cái chết. Việc bị ong đốt là điều không thể tránh khỏi, vết thương từ những trầy xước do va chạm với vách đá sắc nhọn hoặc nguy cơ rơi xuống từ độ cao hàng trăm mét khiến công việc này trở nên cực kỳ nguy hiểm. Tuy nhiên, đối với những người thợ săn Gurung, những rủi ro này không đủ để làm họ từ bỏ nghề truyền thống của mình. Mật ong thu được từ những tổ ong đá không chỉ là nguồn thực phẩm quý giá, giàu dinh dưỡng mà còn được coi là "vàng lỏng", có giá trị cao trên thị trường quốc tế bởi những lợi ích sức khỏe tuyệt vời mà nó mang lại. Mật ong từ ong đá Himalaya được cho là có khả năng chữa bệnh, từ việc tăng cường hệ miễn dịch đến việc cải thiện sức khỏe tim mạch và thậm chí là những tác dụng chống viêm, chống oxy hóa.
Sự Gìn Giữ và Thách Thức
Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện đại, nghề săn mật ong đá đang đối mặt với những thách thức lớn. Sự biến đổi khí hậu toàn cầu ảnh hưởng đến môi trường sống của ong đá, làm giảm số lượng và chất lượng mật ong thu hoạch được. Bên cạnh đó, sự phát triển không kiểm soát của du lịch đang đe dọa đến cảnh quan tự nhiên và văn hóa độc đáo của vùng Himalaya, nơi những người thợ săn Gurung sinh sống và làm việc. Đường đi của du khách và sự hiếu kỳ có thể làm xáo trộn đến cuộc sống tự nhiên của ong đá, ảnh hưởng đến quá trình sinh sản và thu hoạch mật ong.
Trước những thách thức này, cộng đồng Gurung đang nỗ lực bảo tồn và truyền đạt kỹ thuật săn mật ong truyền thống cho thế hệ tiếp theo. Họ tin rằng, bằng cách gìn giữ nghề nghiệp và truyền thống của mình, họ không chỉ bảo vệ được nguồn thu nhập quan trọng mà còn góp phần bảo tồn cảnh quan tự nhiên và bản sắc văn hóa của vùng Himalaya. Sự tồn tại và phát triển bền vững của nghề săn mật ong đá không chỉ là niềm tự hào mà còn là minh chứng cho khả năng thích ứng và tôn trọng thiên nhiên của con người trong khu vực này.
Những người thợ săn ong đá ở Nepal, qua sự dũng cảm và kiên trì của mình, không chỉ thu hoạch được "quà quý báu từ thiên nhiên" mà còn giữ gìn một phần quan trọng của di sản văn hóa và truyền thống Nepal. Hành trình của họ, với tất cả vẻ đẹp và nguy hiểm, tiếp tục là nguồn cảm hứng cho những ai tìm hiểu về cách sống hòa mình với thiên nhiên và bảo vệ những giá trị truyền thống trong thế giới hiện đại.
CÓ THỂ BẠN SẼ THÍCH
