Tìm hướng đi bền vững cho du lịch cộng đồng tại Việt Nam trong thời điểm đầy biến động
Bài viết phân tích sâu về thực trạng và thách thức của du lịch cộng đồng (CBT) tại Việt Nam, đi sâu vào lý do vì sao mô hình này chưa thật sự bền vững. Từ các ví dụ thực tế, những bài học quý giá sẽ được rút ra, đề xuất giải pháp hướng tới một tương lai phát triển du lịch cộng đồng bền vững và hiệu quả.
Tuyet Lan
Du lịch cộng đồng, một khái niệm có nguồn gốc từ những năm 1960-1970, đã trở thành xu hướng quan trọng trong ngành du lịch toàn cầu. Đặc biệt, tại các nước đang phát triển như Việt Nam, CBT không chỉ là hình thức du lịch mang lại thu nhập cho cộng đồng địa phương mà còn góp phần bảo tồn văn hóa và môi trường tự nhiên.
Tân Hóa được vinh danh Làng du lịch tốt nhất thế giới, năm 2023.
Dù CBT đã phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam trong vài thập kỷ qua, vấn đề bền vững vẫn là một thách thức lớn. Thiếu vắng nguồn lực và chiến lược quảng bá hiệu quả, cùng với việc không có sản phẩm nổi bật và độc đáo, CBT tại Việt Nam chưa thể phát huy hết tiềm năng của mình.
Để phát triển bền vững, CBT cần đối mặt và giải quyết hàng loạt vấn đề: từ việc nâng cao chất lượng dịch vụ, đào tạo nguồn nhân lực, đến việc xây dựng và quảng bá thương hiệu. Cần có sự hỗ trợ từ chính phủ, các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp du lịch để tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi và bền vững.
Toàn cảnh Làng văn hóa du lịch cộng đồng dân tộc Mông xã Pả Vi. Ảnh Homstay A Sên
Có những ví dụ điển hình cho sự thành công của CBT tại Việt Nam, như mô hình homestay tại Phong Nha - Kẻ Bàng. Sự thành công của mô hình này chủ yếu nhờ vào việc tận dụng cơ hội từ sự nổi tiếng của điểm đến và sự đa dạng hóa sản phẩm du lịch. Ngoài ra, việc sử dụng các nền tảng OTA trong quảng bá và bán hàng cũng là một yếu tố quan trọng.
Chày Lập Farmstay là một nơi tuyệt vời tại mảnh đất Phong Nha tươi đẹp được thiết kế và bài trí đặc biệt, đảm bảo không gian riêng tư, phòng ốc được trang bị tiện nghi, thoải mái trong khuôn viên hơn 1,8 ha đất vườn và đất nông nghiệp. Ảnh: 1phutsaigon.vn
Mô hình CBT tại Thái Lan có nhiều điểm tương đồng và cả khó khăn với Việt Nam. Tuy nhiên, cách họ vượt qua những thách thức đó có thể cung cấp những bài học quý giá cho Việt Nam. Ví dụ, việc liên kết giữa các hợp tác xã nông nghiệp và du lịch, kết hợp với việc tạo dựng mối quan hệ với các chuỗi cung ứng lớn và hệ thống phân phối, đã mở ra hướng đi mới cho CBT.
Ở Thái Lan, mô hình Du lịch Cộng đồng (CBT) chia sẻ nhiều điểm chung với Việt Nam, cả về cơ hội lẫn thách thức. Trong quá khứ, cộng đồng Thái Lan đã thiết lập các hợp tác xã nông nghiệp tự túc, đảm bảo nguồn thực phẩm đủ dùng cho cả cộng đồng.
Trong chuyến thăm của tôi đến làng du lịch cộng đồng Meatha Community, thuộc tỉnh Lanphun ở tây bắc Thái Lan, tôi đã chứng kiến một mô hình sản xuất nông nghiệp kết hợp với du lịch cộng đồng. Làng này bao gồm khoảng 13 hộ gia đình, chủ yếu làm nông nghiệp, bao gồm trồng rau củ sạch và chăn nuôi gà, cung cấp sản phẩm cho các hệ thống siêu thị sạch tại Chiang Mai và nhiều tỉnh khác ở Thái Lan.
Sản phẩm của họ được bày bán tại TopMarket - một phần của tập đoàn Central Corp, một trong những công ty lớn nhất tại Thái Lan. Bên cạnh đó, Meatha còn là một điểm du lịch hấp dẫn, thu hút khách thăm quan từ trong và ngoài nước.
Ban quản lý hợp tác xã ban đầu gồm những người nông dân, sản xuất dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia đến từ các trường đại học và tổ chức khác tại Thái Lan. Tuy nhiên, vì hạn chế về kiến thức kinh doanh và kỹ năng tiếp thị, họ gặp khó khăn trong việc bán hàng và thương lượng với các chuỗi siêu thị.
Để giải quyết vấn đề này, một nhóm doanh nhân Thái Lan đang sinh sống ở nước ngoài đã đề xuất một ý tưởng độc đáo. Họ đã chi một khoản ngân sách đáng kể để tìm kiếm và mời gọi những người trẻ từ Meatha, những người có kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm, trở về quê hương để phát triển mô hình CBT.
Hiện tại, ban quản lý hợp tác xã Meatha có 6 thành viên, mỗi người chịu trách nhiệm một lĩnh vực cụ thể. Nhờ vào kiến thức và kỹ năng của họ, cộng đồng đã khai thác các mối quan hệ với chính quyền địa phương, tổ chức xã hội và nguồn lực khác để quảng bá sản phẩm nông nghiệp sạch của Meatha, phát triển du lịch và thu hút khách du lịch đến thăm quan.
Để CBT phát triển bền vững, Việt Nam cần một chiến lược toàn diện, bao gồm việc xây dựng và phát triển sản phẩm, đào tạo nguồn nhân lực, và quảng bá thương hiệu. Ngoài ra, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp, và cộng đồng để tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của CBT.
Du lịch cộng đồng tại Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức. Qua việc hiểu rõ và tận dụng các nguồn lực có sẵn, cùng với việc học hỏi từ các mô hình thành công trong và ngoài nước, CBT tại Việt Nam có thể phát triển một cách bền vững, đem lại lợi ích cho cả cộng đồng và ngành du lịch nói chung.
