Istanbul Airport: vẻ đẹp của một “cửa ngõ” giữa hai lục địa
Từ mái vòm ngập nắng, họa tiết Ottoman đến lounge Turkish Airlines, Istanbul Airport (IST) cho bạn “chạm” Thổ Nhĩ Kỳ ngay trong giờ chờ bay.
Có những sân bay bạn chỉ muốn rời đi càng sớm càng tốt. Và cũng có những sân bay khiến bạn… quên mất mình đang quá cảnh.
Istanbul Airport (IST) thường được nhắc tới như một “cửa ngõ” giữa hai lục địa. Không phải vì câu chữ nghe kêu. Mà vì cảm giác ấy thật sự xuất hiện, ngay từ khoảnh khắc bạn bước vào nhà ga. Không gian rộng. Rất rộng. Nhưng không lạnh lẽo. Mái vòm lớn uốn nhịp như sóng. Ánh sáng tự nhiên đi qua những mảng giếng trời và hệ mái vòm có đục lỗ lấy sáng, lan đều khắp sảnh. Kiểu sáng không chói. Sáng như một lớp sương mỏng phủ lên đá sáng màu và gỗ ấm. Architectural Digest mô tả hệ mái vòm có giếng trời giúp khuếch tán ánh sáng tự nhiên trong terminal, đồng thời các họa tiết hình học trên trần được thiết kế để tạo “cảm giác định hướng” cho hành khách.
Ở IST, người ta không cố làm bạn choáng ngợp bằng sự bóng bẩy thuần túy. Họ chọn kể chuyện. Bằng kiến trúc.
Một nhà ga khổng lồ, nhưng biết “dẫn đường”
Istanbul Airport là dự án hạ tầng lớn của Thổ Nhĩ Kỳ. Lễ khánh thành diễn ra ngày 29/10/2018 và việc chuyển toàn bộ dịch vụ hành khách từ Atatürk sang IST hoàn tất vào tháng 4/2019.
Quy mô là điều không thể lờ đi. Theo bài viết của Architectural Digest India (dẫn thông tin từ iGA – đơn vị quản lý sân bay), toàn khu sân bay được xây trên diện tích 76,5 triệu m², riêng nhà ga (terminal) khoảng 1,4 triệu m²; công suất giai đoạn hiện tại là 90 triệu khách/năm và định hướng tăng lên 200 triệu khi hoàn thiện các giai đoạn tiếp theo.
Nhưng điều đáng nói không nằm ở những con số. Mà ở cách họ “thuần hóa” một không gian khổng lồ để nó không nuốt chửng bạn.
Bạn đi qua khu check-in, an ninh, hộ chiếu… mà vẫn có cảm giác luồng di chuyển khá mạch lạc. Một phần là nhờ biển chỉ dẫn. Một phần là vì kiến trúc chủ động tạo ra nhịp điệu. iGA từng chia sẻ với Architectural Digest rằng trần nhà và các họa tiết hình học được thiết kế để tạo cảm giác định hướng, và ánh sáng tự nhiên được “dẫn” tới các khu vực quan trọng như check-in, an ninh, hộ chiếu.
Nói cách khác: thay vì để bạn phải căng mắt tìm đường, IST dùng ánh sáng và nhịp trần để “đưa” bạn đi.
Istanbul nằm trong những họa tiết Ottoman
IST hiện đại. Nhưng không vô danh.
Trong các bài viết về thiết kế sân bay, Istanbul Airport thường được nhắc đến như một công trình lấy cảm hứng từ di sản kiến trúc của thành phố. Architectural Digest (bản Mỹ) nêu rõ thiết kế do Grimshaw phối hợp cùng Haptic và Nordic thực hiện; nhiều cảm hứng đến từ lịch sử kiến trúc Istanbul, nhấn mạnh màu sắc – họa tiết – ánh sáng; tháp kiểm soát không lưu (ATC) lấy cảm hứng từ hình dáng hoa tulip, biểu tượng quốc gia của Thổ Nhĩ Kỳ.
Khi bạn đứng dưới những mảng trần có nhịp hình học, bạn sẽ hiểu vì sao người ta nhắc đến “Ottoman” ở đây. Không cần sao chép nguyên xi, IST chỉ cần vài dấu hiệu đủ tinh tế: đường nét, vật liệu, nhịp điệu. Mọi thứ gợi, chứ không phô.
Và trong lúc chờ bay, đôi khi thứ giữ chân bạn lại không phải là một cửa hàng miễn thuế. Mà là cảm giác “đang ở Istanbul”, dù bạn chưa rời khỏi khu transit.
Duty-free như một “bazaar” phiên bản mới
Ở nhiều sân bay, duty-free giống một hành lang dài của các thương hiệu. Ở IST, nó giống một “thành phố nhỏ” trong nhà ga.
Architectural Digest India ghi nhận khu Duty Free ở Istanbul Airport có quy mô khoảng 55.000 m². Con số này giải thích vì sao bạn có thể đi một vòng khá lâu mà vẫn chưa thấy “cuối”. Không gian rộng. Lối đi thoáng. Và điều quan trọng: nó không chỉ bán hàng.
Bạn sẽ bắt gặp những quầy đồ ăn, thức uống mang tính bản địa hơn là “tiêu chuẩn quốc tế”. Cà phê Thổ Nhĩ Kỳ. Bánh simit. Các quầy đặc sản. Những thứ đủ khiến một lần quá cảnh trở thành “một lát cắt văn hóa” nho nhỏ. Không cần phải mua. Chỉ cần nhìn, ngửi, và nhớ.
Cảm giác giống như đi ngang một bazaar đương đại: sạch sẽ hơn, sáng hơn, quy củ hơn, nhưng vẫn giữ cái chất “Istanbul” — thành phố của giao thoa, nơi Đông và Tây đứng cạnh nhau mà không cần tranh phần.
Nghệ thuật xuất hiện như một lời mời… đi dạo
Nếu bạn hay quá cảnh, bạn sẽ quen với hai trạng thái: bồn chồn và mệt. Vì thế, bất cứ thứ gì làm thời gian chờ trở nên “có nội dung” đều đáng giá.
IST làm điều đó bằng những khoảng không gian đủ đẹp để bạn chậm lại. Bằng những sắp đặt và trưng bày theo mùa, hoặc những điểm nhấn thị giác lớn. Ngay cả trong lounge, điều này cũng rõ rệt.
Condé Nast Traveler mô tả Turkish Airlines Business Class Lounge tại IST có một khu thường bố trí như “art gallery”; trong lần họ ghé, khu đó được biến thành triển lãm Euro 2024, với áo đấu có chữ ký và trình chiếu dữ liệu.
Nghĩa là: ngay cả khi bạn chỉ ngồi chờ, IST vẫn cố gắng cho bạn một lý do để nhìn lên.
Lounge Turkish Airlines: câu lạc bộ du hành giữa nhà ga
Nhiều người nói: nếu có một lý do để thích quá cảnh ở Istanbul, đó là lounge của Turkish Airlines.
Bài viết của Condé Nast Traveler gọi đây là một trong những lounge ấn tượng, rộng khoảng 60.000 ft² (xấp xỉ 5.600 m²), nằm ở tầng mezzanine nhìn xuống atrium trung tâm; sức chứa có thể tới khoảng 1.000 khách.
Nhưng “to” chưa bao giờ là đủ. Cái hay là lounge này có nhịp sống riêng. Có những góc làm việc yên. Có khu thư giãn. Có khu gia đình. Có phòng họp. Có khu vui chơi trẻ em. Có cả golf simulator.
Và quan trọng nhất: đồ ăn khiến bạn cảm thấy mình đang ở Thổ Nhĩ Kỳ, chứ không phải đang ở “một lounge vô danh trên thế giới”.
Condé Nast Traveler mô tả lounge có các quầy nấu trực tiếp, phục vụ món Thổ Nhĩ Kỳ như pide, shakshuka, và nhiều loại mezze lạnh; có quầy cà phê pha theo yêu cầu; có khu “Tea Garden” ánh sáng dịu để ngồi uống trà.
Một chi tiết thú vị: họ chào khách bằng… tiếng đàn piano tự chơi. Nhỏ thôi. Nhưng đủ làm bạn thấy mình đang bước vào một “câu lạc bộ du hành”, chứ không chỉ là phòng chờ.
Với các hành khách đủ điều kiện, lounge còn có phòng suite riêng (có bàn làm việc và giường) cho các stopover dài; còn nếu không, vẫn có khu daybed dạng khoang rèm để nằm nghỉ. Đó là cách IST hiểu một điều rất thật: quá cảnh dài không cần sang trọng, chỉ cần… có chỗ thở.
“Cửa ngõ” đúng nghĩa: vì Istanbul nằm giữa những đường bay
Istanbul là giao điểm. Và IST được xây như một lời khẳng định cho vai trò ấy.
Wikipedia (tổng hợp từ nhiều nguồn) ghi nhận Istanbul Airport có mã IATA là IST; là hub lớn của Turkish Airlines; và tọa lạc tại Arnavutköy (phía châu Âu của Istanbul).
Vị trí và mạng đường bay biến IST thành một trung tâm trung chuyển lớn. Điều này kéo theo một nhu cầu rất cụ thể: kết nối mặt đất phải đủ tốt để người ta không sợ “mắc kẹt” giữa một sân bay khổng lồ và một thành phố khổng lồ.
Trên website chính thức của Istanbul Airport, phần “Airport Transportation” liệt kê hệ thống xe buýt Havaist với nhiều tuyến vào trung tâm và các khu vực khác của Istanbul. Turkish Airlines cũng giới thiệu M11 metro chạy giữa Gayrettepe và Istanbul Airport, kèm các lựa chọn xe buýt công cộng IETT.
Những thông tin này quan trọng theo cách rất đời thường: chúng quyết định bạn có dám chọn một layover dài để “đi dạo Istanbul” hay không.
Vì sao IST đáng để viết, dù bạn chưa từng “đến Thổ Nhĩ Kỳ”?
Có một nghịch lý thú vị của du lịch hiện đại: rất nhiều người “đi qua” Istanbul nhiều lần nhưng chưa từng “đến” Istanbul.
IST khiến nghịch lý ấy dịu lại.
Bởi IST không chỉ làm nhiệm vụ vận hành. Nó cố gắng trở thành một phần của điểm đến. Bạn bước qua cửa kiểm tra. Bạn đi dưới mái vòm. Bạn nhìn những họa tiết gợi Ottoman. Bạn gặp tulip của tháp kiểm soát không lưu trong câu chuyện thiết kế. Bạn ăn một miếng bánh mang tinh thần địa phương. Bạn uống trà trong Tea Garden. Bạn nghe tiếng piano. Và tự dưng, bạn thấy mình đã “nhặt” được một chút Thổ Nhĩ Kỳ, dù chưa ra khỏi nhà ga.
Đó là điều không phải sân bay nào cũng làm được.
Gợi ý trải nghiệm: cách “đọc” Istanbul Airport như một câu chuyện
Nếu bạn có một lần quá cảnh ở IST, hãy thử đi chậm hơn 10%. Chỉ 10% thôi.
- Đứng dưới trần mái vòm một lúc. Nhìn ánh sáng lan ra. Bạn sẽ hiểu vì sao họ chọn giếng trời và họa tiết hình học để dẫn đường.
- Đi qua Duty Free như đi qua một khu chợ phiên bản mới. Nhìn cách họ tổ chức không gian mua sắm quy mô lớn.
- Nếu có điều kiện vào lounge Turkish Airlines, hãy thử “ăn một món Thổ Nhĩ Kỳ” thay vì ăn cho no. Đó là cách nhanh nhất để bạn nhớ nơi này.
- Nếu muốn vào thành phố, hãy kiểm tra các lựa chọn metro M11 hoặc xe Havaist/IETT để tính thời gian layover cho hợp lý.
IST sẽ không biến quá cảnh thành kỳ nghỉ. Nhưng nó có thể biến quá cảnh thành một chương nhỏ đáng nhớ. Một chương có ánh sáng, có nhịp trần, có hương vị, có “bản sắc”.
Và trong thời đại ai cũng vội, một nơi khiến người ta chịu dừng lại—dù chỉ để nhìn lên trần nhà—đã là một thành công.
CÓ THỂ BẠN SẼ THÍCH
