Mùa thu hoạch nấm - Một nét châu Âu tinh tế giữa mùa lá rơi
Khám phá mùa thu hoạch nấm ở châu Âu: một nét văn hóa tinh tế, nơi thiên nhiên, ẩm thực và ký ức nhiều thế hệ hòa quyện.
Tháng chín, châu Âu chuyển mình. Những khu rừng từ Ý, Pháp, Đức cho đến tận Bắc Âu rực vàng. Lá phong, lá sồi, lá bạch dương rơi thành thảm. Dưới chân, tiếng lá khô xào xạc. Trong không khí, mùi đất ẩm, ngai ngái, gợi nhắc rằng mùa hái nấm đã về.
Ở nơi này, mùa thu hoạch nấm không chỉ là một thú vui. Nó là nghi lễ mùa thu, lặp lại qua nhiều thế hệ. Người dân gọi đó là “foraging” – đi tìm nấm hoang dã trong rừng. Một truyền thống lâu đời, giản dị nhưng giàu ý nghĩa, gắn liền với ký ức gia đình và sự gắn bó với thiên nhiên.
Hành trình đi tìm “báu vật” nhỏ bé
Trước bình minh, từng nhóm người đã có mặt bên bìa rừng. Tay cầm giỏ mây, giày cao cổ chống bùn, họ rẽ những lối mòn còn ướt sương. Những gia đình trẻ dẫn theo con nhỏ, vừa đi vừa chỉ cho chúng cách phân biệt từng loài nấm. Các cụ già khoan thai, đôi mắt tinh tường đã quen với hình dáng từng loại từ thuở nào. Và có cả những đầu bếp danh tiếng, sẵn sàng lặn lội vào rừng để tìm porcini, chanterelle, truffle đen hay nấm sữa.
Mỗi loại nấm có một ngôn ngữ riêng. Porcini – dày dặn, thơm ngậy. Chanterelle – vàng rực như nắng, mùi trái mơ. Truffle đen – hiếm có, nặng mùi đất, khiến bao món ăn thành kiệt tác. Tất cả đòi hỏi đôi mắt quan sát, đôi tay khéo léo và chút may mắn. Nhầm lẫn có thể trả giá bằng sức khỏe, thậm chí tính mạng, bởi trong rừng, nhiều loài nấm độc có dáng vẻ na ná loài ăn được.
Đi tìm nấm vì thế không phải trò may rủi. Đó là sự kết hợp giữa kỹ năng, tri thức dân gian và lòng kiên nhẫn. Người châu Âu truyền lại bí quyết qua lời kể, qua bữa cơm gia đình, qua những chuyến đi chung. Cái đẹp nằm ở chỗ: thế hệ sau vẫn tiếp tục bước trên những con đường mòn ấy, nhặt lấy từng cây nấm, như nhặt lấy ký ức của tổ tiên.
Bản hòa ca ngoài trời
Một buổi hái nấm thường không vội vàng. Người ta dừng lại lắng nghe tiếng gió, ánh mắt lia qua gốc sồi, gốc phong, nơi nấm thường mọc thành cụm. Trẻ con reo lên khi tìm thấy cây nấm đầu tiên, người lớn mỉm cười bỏ vào giỏ.
Không khí chẳng khác gì một lễ hội ngoài trời. Ánh nắng xuyên qua tán lá, giỏ nấm đầy dần lên với sắc nâu, vàng, trắng, cam. Tiếng cười vang khắp rừng, xen lẫn tiếng gọi nhau í ới. Có nhóm ngồi nghỉ bên bìa rừng, pha cà phê nóng, chia nhau lát bánh mì, rồi lại tiếp tục.
Khi buổi hái nấm kết thúc, người ta mang chiến lợi phẩm về nhà hoặc ra chợ địa phương. Ở Ý, những phiên chợ mùa nấm tấp nập người mua bán. Ở Pháp, nhiều ngôi làng tổ chức hẳn lễ hội nhỏ, nơi du khách có thể nếm súp nấm kem béo, pasta porcini hay những xiên nấm nướng thơm phức. Ẩm thực mùa thu nhờ đó thêm một hương vị, một linh hồn.
Ẩm thực khởi nguồn từ rừng già
Điều đặc biệt là: với châu Âu, nấm không chỉ là nguyên liệu. Nó là cầu nối giữa thiên nhiên và bàn ăn. Người ta tin rằng ăn porcini là nếm được mùi đất ẩm mùa thu, chanterelle là ánh sáng vàng trong rừng, còn truffle đen là tinh hoa sâu thẳm của lòng đất.
Ở Ý, porcini thường được xào cùng tỏi và dầu ô liu, ăn với pasta. Ở Pháp, chanterelle góp mặt trong món gà nấu rượu trắng. Ở Đức, người ta nướng nấm, rắc muối thô và hạt tiêu, nhâm nhi cùng bia vàng. Ẩm thực mùa nấm là cách người dân lưu giữ mùa thu trong từng bữa cơm, là bản sắc khó trộn lẫn.
Một trải nghiệm văn hóa dành cho du khách
Với khách du lịch, tham gia một chuyến đi hái nấm không chỉ là thử thách kỹ năng. Đó là cơ hội sống chậm, hít thở hương rừng, lắng nghe tiếng lá rơi, cảm nhận hơi ẩm của đất. Đó cũng là dịp để hiểu rõ hơn về mối quan hệ bền chặt giữa người châu Âu và thiên nhiên.
Ở Bắc Âu, nhiều công ty du lịch tổ chức tour hái nấm kèm lớp nấu ăn. Du khách được chuyên gia hướng dẫn phân biệt nấm, sau đó tự tay chế biến bữa trưa ngay tại chỗ. Ở Pháp, bạn có thể cùng gia đình bản địa dạo rừng, rồi về nhà họ, thưởng thức bữa tối giản dị nhưng đậm đà hương vị nấm mới hái. Ở Ý, nhiều thị trấn miền núi còn kết hợp hái nấm với hành trình rượu vang – một sự kết hợp đầy thi vị.
Hành trình này đem lại cảm giác gắn kết: gắn với thiên nhiên, với con người, và cả với chính mình. Trong thời đại số, khi nhịp sống hối hả, trải nghiệm cầm giỏ mây, cúi xuống đất ẩm để tìm một cây nấm bé nhỏ, hóa ra lại là cách tìm về sự cân bằng.
Giá trị vượt thời gian
Có lẽ, điều khiến mùa thu hoạch nấm châu Âu đặc biệt không nằm ở số lượng nấm hay hương vị món ăn. Nó nằm ở ý nghĩa: con người tìm thấy niềm vui giản dị trong thiên nhiên, và thiên nhiên mở lòng trao tặng.
Hình ảnh gia đình cùng nhau đi rừng, trẻ con chạy nhảy bên giỏ nấm, người lớn trò chuyện bên tách cà phê, đã trở thành ký ức tập thể. Một ký ức cứ mỗi thu về lại được gợi nhắc, nối tiếp, bồi đắp.
Nấm vì thế trở thành biểu tượng của sự gắn bó: giữa con người và đất mẹ, giữa thế hệ này và thế hệ khác. Và chính điều đó biến mùa thu hoạch nấm thành một nét tinh tế, độc đáo, không nơi nào khác có được.
CÓ THỂ BẠN SẼ THÍCH
