Cảnh tượng ngoạn mục: Cá ông săn mồi giữa biển Nhơn Lý
Lần đầu tiên ghi nhận được cảnh cá voi Bryde săn mồi gần bờ tại biển Nhơn Lý, Quy Nhơn – tín hiệu đáng mừng cho hệ sinh thái và tiềm năng du lịch sinh thái biển.
Tại vùng biển Nhơn Lý, phường Quy Nhơn Đông, thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định, một khoảnh khắc hiếm có vừa được ghi lại qua ống kính của nhiếp ảnh gia thiên nhiên Đặng Văn Hải. Trong suốt một tuần liền bám trụ trên những chiếc thuyền thúng của ngư dân địa phương, anh đã chứng kiến và chụp lại được hình ảnh cá ông – loài cá voi Bryde – săn mồi ngay sát bờ biển.
Khi ánh bình minh chưa kịp rọi sáng mặt biển, cả vùng nước dường như chìm trong tĩnh lặng. Bất ngờ, một cột nước trắng xóa phụt thẳng lên không trung, theo sau là âm thanh “phì phì” đặc trưng vang lên từ đường thở của cá voi Bryde khi trồi lên mặt nước để lấy hơi. Ngay lúc ấy, đàn chim nhạn biển rợp cánh trên bầu trời – một dấu hiệu rõ ràng cho thấy đàn cá nhỏ đang bị săn đuổi bên dưới.
Rồi như một màn trình diễn nghệ thuật thiên nhiên, cá ông trồi lên, lượn vòng, rồi bất ngờ đớp mạnh đàn cá cơm, cá trích, cá mòi đang bị dồn ép thành cụm. Cảnh tượng ấy, vừa kỳ vĩ vừa sống động, diễn ra ngay trước mắt những ngư dân vốn dạn dày sương gió, nhưng cũng không khỏi thốt lên vì ngỡ ngàng.
Loài cá xuất hiện tại Nhơn Lý được xác định là cá voi Bryde (Bryde’s whale) – một trong số ít các loài cá voi thường xuyên xuất hiện tại các vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới. Cá ông trưởng thành có chiều dài từ 12 - 14 mét, riêng con cái có thể đạt tới 15,5 mét. Trọng lượng trung bình của chúng dao động trong khoảng 12 - 16 tấn. Tuổi thọ của cá voi Bryde có thể kéo dài 50 - 60 năm, thậm chí có cá thể sống đến 70 năm.
Khác với các loài cá voi sống ở vùng cực, cá voi Bryde là loài ưa thích vùng biển ấm áp và nước nông. Việc chúng săn mồi gần bờ, đặc biệt ở khu vực như Nhơn Lý – nơi vốn ít được ghi nhận sự xuất hiện của loài này – là một dấu hiệu sinh học quý báu đối với giới nghiên cứu.
Một đặc điểm nổi bật của cá voi Bryde là phương pháp săn mồi. Chúng thường tiếp cận đàn cá nhỏ từ phía dưới, dùng lực đẩy mạnh từ thân hình đồ sộ để dồn ép con mồi thành cụm, sau đó lao lên từ dưới biển để nuốt chửng cả đàn trong một cú đớp duy nhất. Phương thức săn mồi này tạo nên cảnh tượng “biển sôi” – nơi mặt nước rung động dữ dội, chim chóc quần tụ và không khí tràn đầy năng lượng sống.
Nhơn Lý nằm cách trung tâm thành phố Quy Nhơn khoảng 20km, nổi tiếng với những bãi biển trong xanh, những rạn san hô rực rỡ và hệ sinh thái biển phong phú. Từ Eo Gió đến Kỳ Co, từ bãi Dứa đến đảo Hòn Khô, Nhơn Lý như một viên ngọc chưa mài giữa lòng biển Đông.
Việc cá ông xuất hiện tại đây không phải là sự kiện ngẫu nhiên. Theo các nhà nghiên cứu biển học, đây là minh chứng cho thấy nguồn lợi thủy sản tại khu vực này còn dồi dào, và hệ sinh thái biển vẫn giữ được sự cân bằng tự nhiên. Cũng chính vì lý do này mà những đàn cá trích, cá mòi – nguồn thức ăn chính của cá ông – vẫn tụ tập với mật độ cao, tạo điều kiện lý tưởng cho cá voi Bryde xuất hiện.
Hơn thế nữa, việc cá ông trồi lên gần bờ một cách tự nhiên cho thấy môi trường sống ở đây không bị ô nhiễm bởi âm thanh hay hoạt động tàu thuyền công nghiệp. Đó là điều rất hiếm gặp tại nhiều vùng biển đang phát triển du lịch ồ ạt ở Việt Nam.
Trước mắt, sự kiện này là một cơ hội vàng cho ngành du lịch Bình Định. Cá voi từ lâu đã trở thành một biểu tượng cho các sản phẩm du lịch sinh thái biển cao cấp tại các quốc gia như Úc, New Zealand, Nam Phi hay Iceland. Hàng năm, hàng triệu du khách đổ về để trải nghiệm các tour du lịch ngắm cá voi – hoạt động mang tính bền vững cao và đem lại giá trị kinh tế lớn.
Với Quy Nhơn, việc phát triển du lịch sinh thái biển xoay quanh loài cá ông là hoàn toàn khả thi. Địa phương có thể quy hoạch những khu vực bảo tồn sinh thái biển kết hợp khai thác tour ngắm cá ông theo mùa. Những chuyến tàu nhỏ, với lượng khách hạn chế, di chuyển ra vùng biển có cá ông săn mồi – đảm bảo yếu tố bảo vệ sinh thái và tạo giá trị trải nghiệm chân thật cho du khách.
Ngoài ra, sự hiện diện của cá ông cũng mở ra cơ hội cho hoạt động nghiên cứu – giáo dục trải nghiệm thiên nhiên cho học sinh, sinh viên, giúp nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ đại dương và đa dạng sinh học.
Bên cạnh tiềm năng khai thác du lịch, điều quan trọng nhất là bảo vệ môi trường sống cho cá ông và các loài sinh vật biển. Biển Nhơn Lý, với sự hiện diện của rạn san hô, cỏ biển, các loài nhuyễn thể và hàng trăm loài cá nhỏ, là một hệ sinh thái đang cân bằng. Bất kỳ tác động tiêu cực nào từ rác thải nhựa, đánh bắt tận diệt hay phát triển hạ tầng thiếu quy hoạch đều có thể phá vỡ sự cân bằng đó.
Các chuyên gia sinh vật biển cũng nhấn mạnh rằng, để giữ được sự xuất hiện thường xuyên của cá voi Bryde, chính quyền cần ban hành quy chế bảo vệ vùng biển này, như: hạn chế tàu đánh bắt công suất lớn, quy hoạch khu vực cấm săn bắt vào mùa sinh sản của cá nhỏ, xây dựng khu bảo tồn biển kết hợp du lịch sinh thái cộng đồng.
Đặc biệt, vai trò của cộng đồng ngư dân là vô cùng quan trọng. Chính họ là những người đầu tiên chứng kiến sự xuất hiện của cá ông, đồng thời cũng là những “người gác biển” thầm lặng gìn giữ tài nguyên của quê hương. Cần có những chính sách hỗ trợ sinh kế, đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp cho ngư dân tham gia vào hoạt động du lịch – giúp họ trở thành hướng dẫn viên, người kể chuyện biển cho du khách trong tương lai.
Ảnh: Nhiếp ảnh gia Đặng Văn Hải
CÓ THỂ BẠN SẼ THÍCH
