Khám phá Kyrgyzstan, hành trình tự lái xuyên Trung Á - Bài số 2
Từ hồ Son Kul cao vời vợi đến thành phố Karakol bên dãy Altay, hành trình xuyên Trung Á mở ra như một bản giao hưởng của gió, đá, đại bàng và ánh hoàng hôn trên thảo nguyên Kyrgyzstan.
Dọc đường gió thảo nguyên: Từ Son Kul đến Karakol
Hoàng hôn trên hồ Son Kul
Chiều buông, ánh nắng cuối ngày loang dần trên mặt nước hồ Son Kul – một tấm gương khổng lồ nằm ở độ cao hơn 3.000 mét. Gió lạnh mang theo hơi nước lướt qua những túp lều yurt trắng xóa, thấp thoáng bóng ngựa thong dong trở về trại. Giữa không gian hoang sơ ấy, bữa tối của đoàn bắt đầu, giản dị mà ấm cúng.
Người Kyrgyz có phong tục bày nhiều món tráng miệng trên bàn ăn – mật ong, mứt, bánh ngọt, kẹo, và một bát đường trắng đặt ngay chính giữa. Họ thích vị ngọt, hoặc có lẽ là vì nơi cao nguyên lạnh giá này, vị đường giúp người ta giữ ấm. Ấm trà sôi nghi ngút hơi, rót ra những tách trà đường sóng sánh màu hổ phách, vừa nhấp vừa trò chuyện – một nghi lễ nhỏ để nối gần những kẻ xa lạ.
Khu trại mà đoàn dừng chân đạt 9.0 điểm trên Booking.com – một con số đáng kinh ngạc giữa vùng núi hẻo lánh. Lều yurt được dựng chắc chắn, trong khi bên ngoài, nhân viên trại cẩn thận nhóm than để sưởi ấm. Trời nhiều mây nên Milky Way đành khép mình sau màn đêm, chỉ còn gió và tiếng ngựa gõ móng lẫn trong hơi sương.
Trên đỉnh lều yurt là biểu tượng mặt trời toả sáng – hình ảnh được khắc lên quốc huy và lá cờ Kyrgyzstan, biểu trưng cho sự sống giữa thiên nhiên khắc nghiệt. Trong khoảnh khắc ấy, người ta thấy rõ mối liên kết kỳ diệu giữa kiến trúc, biểu tượng và tâm hồn dân du mục.
Bình minh trên Son Kul
Sáng sớm, khi sương còn phủ trắng triền cỏ, mặt trời từ từ nhô lên phía dãy núi xa. Hồ Son Kul tỉnh giấc, ánh sáng đầu ngày chiếu lên những gợn sóng li ti như dát bạc. Trời lạnh và gió mạnh, nhưng khung cảnh ấy khiến người ta quên hết mỏi mệt.
Những vị khách trong đoàn khoác áo mỏng, lặng lẽ ngắm bình minh và tranh thủ ghi lại vài khung hình. Một cặp vợ chồng trẻ, máy ảnh đeo cổ, bước ra bờ hồ, vừa run vừa cười – “Chuyến này, chỉ riêng cảnh này đã đủ đáng công đến Kyrgyzstan.”
Trên thảo nguyên, đàn ngựa thong dong tìm cỏ, khung cảnh khiến người ta liên tưởng đến những bức tranh sơn dầu Nga cổ. Trước khi rời trại, mọi người ghé lại cưỡi ngựa thử, một vòng ngắn quanh hồ – như để “nếm mùi thảo nguyên” đúng nghĩa. Những chú ngựa cao lớn, bờm xõa trong gió, vừa hoang dã vừa hiền lành. Tiếng vó ngựa, tiếng cười, và ánh nắng vàng trải dài – Son Kul tiễn đoàn đi bằng một khung cảnh không thể quên.
Qua đèo Teskey Torpok – hành trình 33 tầng giữa mây trời
Con đường rời Son Kul men theo hướng khác so với khi vào – nhỏ hơn, gập ghềnh hơn, và dẫn đến đèo Teskey Torpok, cao 3.500 mét. Một bên là vách núi dựng đứng, bên kia là vực sâu hun hút. Đường đèo hẹp, quanh co tới 33 tầng, thử thách mọi tay lái. Nhưng bù lại, cảnh tượng mở ra từ những khúc cua khiến người ta nín thở.
Từ điểm nhìn trước khi lên đèo, thấp thoáng khu dân cư của những người du mục – chỉ vài túp lều yurt, một vòi nước, vài sợi dây căng quanh làm hàng rào. Giản đơn đến mức tưởng như thời gian đã dừng lại nơi đây.
Dưới thung lũng, người phụ nữ đang vắt sữa ngựa, đứa con gái nhỏ trốn sau cánh cửa, mắt tròn xoe nhìn những du khách xa lạ. Khi được mời chụp ảnh chung, cô bé khẽ lắc đầu, rồi chạy vụt đi. Một khoảnh khắc ngắn ngủi, nhưng đủ để thấy được sự ngại ngùng và bản năng bảo vệ văn hoá bản địa của họ.
Lên đến đỉnh đèo, gió quất rát mặt, đoàn xe dừng lại nghỉ và thả flycam. Từ trên cao, con đường uốn lượn như sợi chỉ bạc xuyên qua núi, phía xa là dòng suối xanh lấp lánh. Không ít người thốt lên: “Nếu không chở vợ, chắc phải thử downhill mới đã!” – câu nói nửa đùa nửa thật khiến cả đoàn cười vang giữa biển mây.
Bữa trưa giữa thảo nguyên
Xuống đến chân đèo là một dòng suối trong vắt. Nước lạnh như băng, róc rách quanh những tảng đá tròn. Đoàn quyết định dừng lại ăn trưa. Không bàn, không ghế, chỉ hai chiếc xe FJ đỗ song song, căng bạt ngang làm mái che. Nồi nước sôi được nhóm bằng bếp ga du lịch, mùi mì tôm bay khắp thảo nguyên.
Đó là bữa trưa giản dị nhất trong hành trình, nhưng cũng là bữa ngon nhất. Mì ăn liền giữa gió núi có vị khác – đậm, nóng, và khiến người ta thấy biết ơn từng hơi ấm. Ai nấy đều trở nên vui vẻ, như thể tất cả những mệt mỏi từ con đèo 33 tầng đã tan biến theo khói bếp.
Rời suối, đoàn hướng về phía nam hồ Issyk Kul – hồ nước mặn lớn thứ hai thế giới, chỉ sau biển Caspi. Ở độ cao 1.600 mét, Issyk Kul không bao giờ đóng băng, quanh năm xanh biếc. Khi xe men theo cung đường ven hồ, mặt nước trải dài đến tận chân trời, khiến nhiều người nhầm tưởng đây là biển.
Issyk Kul và làng Bokonbayevo – giữa biển và núi
Cảnh ven hồ thật kỳ vĩ. Đường cao hơn mặt nước hàng chục mét, nên không thể chạy xe xuống sát hồ. Người dân địa phương chỉ cần dừng xe bên đường, men theo triền dốc là có thể tắm ngay trong làn nước mặn.
Chạy qua Bokonbayevo, ngôi làng được mệnh danh là “làng đại bàng,” đoàn dừng nghỉ đêm tại một eco resort nhỏ trên đồi. Những căn nhà gỗ đơn sơ giữa vườn cây ăn quả: táo, mơ, cherry. Khu nghỉ đạt 9,3 điểm trên Booking – một minh chứng cho sự phát triển du lịch bền vững nơi đây.
Phòng ăn nằm trong một lều yurt lớn, giữa không gian thoáng đãng hướng ra dãy Altay phủ tuyết trắng. Khi hoàng hôn buông xuống, những tia sáng cuối cùng phủ lên mặt hồ Issyk Kul phía xa, cả resort chìm trong sắc cam nhạt – một khung cảnh yên bình đến nao lòng.
Sáng hôm sau, đoàn chuẩn bị xem show đại bàng – biểu tượng văn hoá của người Kyrgyz.
Đại bàng, đồi bò đỏ và thành phố Karakol
Ở Kyrgyzstan, đại bàng vàng (golden eagle) không chỉ là loài chim săn mồi, mà còn là linh hồn của người du mục. Người Kyrgyz thường bắt những con cái non, nuôi từ ba tháng tuổi để huấn luyện. Đại bàng cái to, mạnh mẽ, và săn mồi giỏi hơn. Khi trưởng thành, chúng được thả về tự nhiên – một biểu tượng của tự do và lòng trung thành.
Buổi biểu diễn bắt đầu. Một người đàn ông mang đại bàng ra xa chừng nửa cây số, trong khi người khác kéo bộ da cáo làm mồi. Khi được thả, con đại bàng lao xuống như mũi tên, tấn công chính xác – tiếng vỗ cánh vang vọng giữa thảo nguyên. Giữa các hiệp, nó được thưởng một miếng thịt gà. Trẻ con reo hò, người lớn im lặng dõi theo, vừa kinh ngạc, vừa khâm phục.
Sau đại bàng là phần trình diễn của chó săn Taigan, giống chó quý hiếm vùng núi Altay. Chúng chạy đuổi theo bộ da cáo giả, nhanh và dẻo như những mũi tên lông. Người Kyrgyz gọi sự kết hợp giữa “ưng, mã, khuyển” là biểu tượng của sức mạnh thảo nguyên – cũng là di sản văn hoá truyền đời.
Kết thúc show, đoàn lên đường đến Jeti Oguz – vùng “bảy con bò đỏ.” Đường vào hẹp, trời đổ mưa, bùn đất dính bánh xe. Những ngọn đồi màu đỏ sẫm nổi bật giữa thung lũng xanh, được gió và mưa khắc tạc thành hình bảy con bò khổng lồ. Ở góc nhìn khác, khối đá gợi nhớ Pa Phách (Mộc Châu, Việt Nam) – cũng những dãy đồi đất đỏ lượn sóng trong sương chiều.
Rời Jeti Oguz, đoàn chạy thẳng về thành phố Karakol, nơi được ví như “cánh cửa phía đông” của Kyrgyzstan. Buổi tối, họ ăn tại nhà hàng Dastorkon, nổi tiếng trên TripAdvisor với nhạc sống và những màn múa truyền thống. Thịt bò, cừu, cá hồi nướng được bày trên bàn – mùi thơm lan khắp gian phòng. Giữa không gian rộn ràng, ai cũng cảm thấy như đã đi hết nửa hành trình xuyên Trung Á.
Karakol nhỏ, nhưng đẹp và cổ kính. Thành phố nằm giữa hồ Issyk Kul và dãy Altay, mang đậm phong vị Nga với những con phố mang tên Pushkin, Lenin, Gagarin… Những ngôi nhà gỗ sơn trắng, viền cửa xanh, gợi cảm giác mát lành.
Công trình nổi bật nhất là Nhà thờ Chính thống giáo hoàn toàn bằng gỗ, không dùng đinh hay cột trụ. Du khách không được chụp ảnh bên trong, nhưng ánh sáng lọt qua những khung cửa hẹp đã đủ khiến không gian trở nên thiêng liêng. Bên cạnh đó là nhà thờ Hồi giáo Dungan – biểu tượng của cộng đồng người Trung Quốc Hồi giáo chạy nạn sang đây từ thế kỷ XIX.
Ở một góc nhỏ thành phố, trung tâm thông tin du lịch mở cửa miễn phí, trưng bày ảnh những cung đường xuyên dãy Thiên Sơn. Ngoài sân, một chiếc xe CRF300 Rally mang biển Nga đỗ lặng lẽ – như dấu hiệu của những lữ khách phương Bắc vừa đi qua.
Kyrchyn Valley – nơi đại bàng gọi gió
Hôm sau, đoàn rời Karakol để vòng lên phía bắc hồ Issyk Kul. Quãng đường 310 km này là đoạn khó chịu nhất toàn hành trình – vừa đang sửa, vừa lẫn giữa các lớp nhựa cũ và mới. Đường gồ ghề, xe phải liên tục giảm tốc từ 90 xuống 40 km/h.
Dọc đường, mưa lất phất rơi, hơi nước bốc lên từ hồ tạo thành một màn sương mỏng. Dãy Altay phía xa mờ dần trong khói mây. Từ phía bên kia, cảnh hồ nhìn đẹp hơn – vì có nền là dãy núi tuyết trắng, trông như tranh thuỷ mặc.
Đến trưa, đoàn rẽ vào Kyrchyn Valley, một thung lũng rộng lớn từng là nơi tổ chức Đại hội Thế vận du mục (World Nomad Games). Thế nhưng hôm nay trời đổ mưa lớn, đường sạt, không thể vào sâu. Từ xa, chỉ thấy vài người đàn ông cưỡi ngựa, tay cầm đại bàng, sẵn sàng chụp ảnh cùng khách du lịch.
Flycam bay lên, ghi lại toàn cảnh thung lũng: những con suối len giữa cỏ xanh, vài túp lều yurt nhỏ trắng xóa trong mưa, và bóng đại bàng sải cánh trên nền trời xám. Giữa khung cảnh ấy, Kyrgyzstan hiện lên đúng như bản chất của nó – hoang dã, dữ dội mà quyến rũ.
Khi rời Kyrchyn, đoàn dừng lại ở thành phố Cholpon Ata, nơi đặt bức tượng nhà văn Chinghiz Aitmatov – niềm tự hào của Kyrgyzstan. Ông là người đã viết nên “Vĩnh biệt Gunxar,” “Người thầy đầu tiên,” và “Đoạn đường dài hơn thế kỷ.” Giữa gió thổi lồng lộng bên hồ Issyk Kul, tượng Aitmatov nhìn về phía chân trời – như vẫn dõi theo hành trình của những kẻ du hành hôm nay.
Khép lại một chặng đường
Từ Son Kul đến Karakol, hành trình qua những cung đường cát bụi, những ngọn đèo hiểm trở, và những ngôi làng bình yên đã mở ra một thế giới khác – nơi thiên nhiên và con người hòa làm một. Ở Kyrgyzstan, người ta sống chậm, nói ít, yêu tự do như yêu gió.
Với người lữ hành, có lẽ đây không chỉ là một chuyến đi, mà là hành trình đi tìm lại cảm giác “được nhỏ bé trước thiên nhiên.” Khi bánh xe rời mặt hồ Issyk Kul, nhìn lại dãy Altay phía sau, ai nấy đều hiểu rằng – có những miền đất không thể chỉ xem qua ảnh, mà phải thực sự đến, sống, và cảm nhận bằng tất cả giác quan.
Xem lại: Khám phá Kyrgyzstan, hành trình tự lái xuyên Trung Á - Bài số 1
CÓ THỂ BẠN SẼ THÍCH
