Khám phá Kyrgyzstan, hành trình tự lái xuyên Trung Á - Bài số 3
Từ bờ bắc Issyk Kul tới hẻm núi Charyn, hồ Kaindy, Kolsay và đồi cát hát Altyn Emel, hành trình Trung Á mở ra một miền viễn du vừa hoang dã vừa rất đỗi đời thường.
Trung Á trong mắt nhiều người vẫn là khoảng trống trên bản đồ du lịch. Giữa khoảng trống ấy, hành trình vòng qua hồ Issyk Kul, xuyên biên giới Kyrgyzstan – Kazakhstan, rồi trườn qua hẻm núi Charyn, hồ Kaindy, hồ Kolsay và Công viên quốc gia Altyn Emel hiện lên như một cuộn phim chậm. Có bụi đường, có mưa rào, có biên giới với hàng rào dây thép gai, có những con ngựa thở dốc trên dốc núi, nhưng cũng có những khoảnh khắc rất tĩnh: đàn vịt bơi trên mặt hồ xanh, bạch dương chạy thẳng ra bờ nước, ánh nắng cuối chiều rơi trên cánh đồng lúa mì.
Hành trình ấy bắt đầu từ Cholpon Ata, bên bờ bắc hồ Issyk Kul.
Cholpon Ata: resort Liên Xô cũ, giao thông “trẻ trâu” và một buổi chiều bên Rukh Ordo
Cholpon Ata là thành phố lớn nhất ở bờ bắc hồ Issyk Kul. Di sản của thời Liên Xô hiện vẫn còn in dấu: những khu nghỉ dưỡng bên hồ, kiến trúc cũ, đường sá nhiều đoạn đã xuống cấp. Trên giấy, đó là một điểm du lịch nghỉ dưỡng. Nhưng trên vô-lăng, nó hoàn toàn không “nghỉ”.
Đường phố ở đây phức tạp hơn so với những thị trấn ven hồ khác. Xe cộ đông, nhiều pha vượt ẩu. Đã có lúc, một chiếc xe của mấy cậu thanh niên tạt đầu, phanh gấp ngay trước mũi vì chỉ chậm nhường vài giây ở ngã rẽ trái. Cảm giác rợn người chạy dọc sống lưng, nhắc khéo rằng du lịch tự lái ở Trung Á không chỉ có cảnh đẹp, mà còn là bài thi thực sự về phản xạ và bình tĩnh.
Điểm dừng chính của hành trình hôm đó là Trung tâm văn hóa Kyrgyzstan Rukh Ordo – một tổ hợp triển lãm nhỏ bên hồ, nơi tóm lược câu chuyện về văn hóa, tôn giáo, văn học của người Kyrgyz trong một khuôn viên gọn gàng, dễ đi.
Vé vào cửa: 5 USD/người. Con số không quá lớn, nhưng đổi lại là một lát cắt rất rõ về bản sắc địa phương.
Ngay từ cổng, Rukh Ordo đã gây ấn tượng với những bãi cỏ cắt tỉa gọn, mái nhà trắng, những cụm tượng đặt giữa đường đi. Trong đó nổi bật nhất là tượng nhà văn Chinghiz Aitmatov – niềm tự hào lớn của Kyrgyzstan. Tượng ông luôn có người xếp hàng chờ đến lượt chụp ảnh. Người già, người trẻ, du khách trong nước, khách quốc tế, ai cũng muốn mang về một bức ảnh với khuôn mặt trầm tư của nhà văn đã viết nên Cây phong non trùm khăn đỏ, Vĩnh biệt Gunxarư.
Không gian Rukh Ordo không quá rộng, nhưng đủ để người ta đi chậm lại. Từ khu tượng Aitmatov, đoàn lượn một vòng qua những dãy nhà triển lãm, lướt qua các mô hình nhà truyền thống, vài căn nhà thờ thể hiện các tôn giáo khác nhau cùng tồn tại trên mảnh đất này. Mỗi góc nhỏ là một lớp thông tin nén lại: tranh ảnh, bản đồ, đồ vật trưng bày. Bạn có thể đi nhanh trong một giờ, nhưng cũng có thể ở lại cả buổi, ngồi trên ghế gỗ nhìn mặt hồ xanh lam phía xa.
Cầu gỗ, mặt hồ Issyk Kul và những cánh dù trên nền núi tuyết
Sau vòng tham quan, bước chân tự khắc dẫn ra phía hồ. Một cây cầu nhỏ vươn ra mặt nước, gỗ bạc màu vì nắng gió, là điểm ngắm cảnh lý tưởng. Gió từ Issyk Kul thổi lồng lộng, mái tóc rối tung, nước hồ đổi màu theo từng đám mây.
Đây là nơi mà ai đó đã thốt lên: “Chỗ này mà chụp ảnh cưới thì tuyệt vời”. Khung cảnh giản dị: chỉ là một dải gỗ, mặt hồ yên, phía xa là dãy núi tuyết mờ trong sương. Nhưng chính sự giản dị đó khiến mọi thứ trở nên thanh khiết. Không cần đạo cụ cầu kỳ, chỉ cần một đôi mắt đang nhìn nhau và chút nắng chiều, là đủ một khung hình để lưu cả đời.
Trên cao, những cánh dù lượn rực màu bay chậm rãi qua bầu trời. Dù lượn trên hồ, phía xa là núi tuyết – đó là kiểu trải nghiệm mà chỉ cần nhìn thôi đã thấy tim mình muốn nhảy theo. Giữa lớp không khí lạnh, tiếng gió rít bên tai, mặt nước xanh phía dưới và đường chân trời trắng tuyết phía trước, cảm giác tự do được nhân lên gấp nhiều lần.
Có một chi tiết nhỏ nhưng thú vị: một chiếc tàu trên hồ, nếu được thay bằng một con tàu cánh buồm đỏ, thì khung cảnh ấy sẽ giống hệt một trang bìa truyện thiếu nhi. Câu cảm thán vu vơ ấy cho thấy cách một người du lịch tự lái hay “chơi” với trí tưởng tượng của mình. Đi là để xem, nhưng cũng là để mơ.
Trở về Karakol: bạch dương, đàn chim, ráng chiều và một con đèo trước khi đói
Rukh Ordo khép lại, hành trình buộc phải quay đầu. Đường về Karakol còn xa, bầu trời thì sầm sập, như thể chuẩn bị trút một cơn mưa lớn. Cả nhà lại tất tả lên xe, tạm gác ý định quay lại Kyrchyn Valley “phục thù” – giấc mơ để dành cho một chuyến đi khác.
Dù vội, ống kính vẫn kịp ghi lại vài khung cảnh:
- Một hàng cây bạch dương chạy thẳng ra hồ. Thân trắng, tán lá xanh, tạo thành con đường tựa như phim châu Âu cũ.
- Một đàn chim bay nghiêng qua nền trời xám, từng đốm nhỏ co cụm lại rồi tách ra, như một vệt mực bị gió kéo dài.
- Những tia nắng cuối chiều rơi trên cánh đồng lúa mì, nhuộm vàng cả vùng thảo nguyên.
- Một con đèo ngay gần Karakol, khúc cua siết chặt tay lái nhưng mở ra một góc nhìn khác về dãy núi trước mặt.
Về đến khách sạn là cả đoàn đã “quá đói”. Bữa trưa được bỏ qua vì lịch trình gấp, nên bữa tối ở Dastorkon trở thành phần thưởng xứng đáng cho một ngày dài. Khép lại ngày thứ 5 như vậy: mệt, nhưng đầy.
Ngày 6: tạm biệt Kyrgyzstan – qua cửa khẩu Kegen tới hẻm núi Charyn
Sáng hôm sau, hành trình bước sang chương mới. Đoàn rời Karakol, tạm biệt Kyrgyzstan để quay trở lại Kazakhstan. Tuyến đường ngày thứ 6 dài khoảng 300km, đi qua cửa khẩu Kegen, hẻm núi Charyn, hồ Kaindy và kết thúc tại làng Saty.
Từ Karakol lên cửa khẩu Kegen, đường khá xấu, nhiều đoạn giống như chạy vắt qua những quả đồi. Có lúc, cảm giác như đang đi… buôn lậu hơn là đi du lịch. Hai bên đường là đồng cỏ, thỉnh thoảng vài cụm nhà thưa thớt. Đến cửa khẩu, xe phải tách: hành khách xuống xách hành lý đi bộ qua, tài xế thì đưa xe xếp hàng.
Dù bối cảnh là hàng rào dây thép gai căng dài – ranh giới rõ rệt giữa hai quốc gia – không khí ở đây lại không quá căng thẳng. Nhân viên an ninh khá thân thiện, thủ tục nhanh, mọi thứ diễn ra gọn gàng. Trước khi rời Kyrgyzstan, cả đoàn tranh thủ chụp một kiểu ảnh kỷ niệm. Ai cũng hẹn “sẽ quay lại”, dù trong lòng không rõ là khi nào. Nhìn lại lộ trình trên bản đồ, đường đi của cả đoàn vô tình vẽ thành hình một con đại bàng đang vồ mồi – một hình ảnh ẩn dụ thú vị cho chuyến đi săn trải nghiệm Trung Á.
Hẻm núi Charyn: 2,5km đi bộ giữa trưa nắng và bài kiểm tra về “rác”
Qua cửa khẩu, xe thẳng tiến về hẻm núi Charyn. Bước sang đất Kazakhstan, đường bắt đầu đẹp hơn. Mặt đường êm, tầm nhìn thoáng. Các tài xế bản địa chạy rất “tít”: đường chỉ rộng chừng 1,5 làn, không có dải phân cách cứng, nhưng tốc độ vẫn lên 120–140 km/h. Với những ai đã quen chạy quốc lộ Việt Nam, đây là trải nghiệm vừa phấn khích vừa… hơi căng.
Hẻm núi Charyn là một vết nứt địa chất kéo rất dài. Trên đường vào điểm chính có nhiều chỗ để dừng lại ngắm cảnh. Khi đến nơi, đồng hồ chỉ 12 giờ trưa. Nắng Trung Á giữa trưa không đùa được: gắt, khô, bóng người ngắn. Từ điểm dừng xe, phải đi bộ khoảng 2,5km nếu muốn đi hết đoạn hẻm chính.
Có hai lối đi:
- Đi trên mép vách, ngắm toàn cảnh hẻm từ trên cao.
- Đi dưới rãnh, len vào các ngóc ngách của đá, cảm nhận rõ sự bề thế của những cột đá đỏ sừng sững hai bên.
Đẹp nhất là khi một người đi dưới rãnh, người khác đứng ở mép hẻm phía trên chụp xuống: con người nhỏ xíu giữa thiên nhiên khổng lồ.
Dưới hẻm không có quán xá, không bán nước, không một thùng rác. Nếu bạn mang theo một chai nước, uống hết, bạn sẽ phải cầm vỏ chai ra tận ngoài cửa hẻm mới được vứt. Quy định giản dị nhưng đủ để gửi thông điệp: cảnh quan đẹp này chỉ tồn tại được nếu mỗi người tự giữ.
Ở gần khu vực hẻm núi có một quầy bán đồ ăn nhanh kiểu hamburger, nhưng phải xếp hàng lâu. Đoàn quyết định bỏ qua, dựa vào “lương khô” tích trữ trên xe: bánh quy, thịt bò khô, hoa quả. Du lịch tự lái là vậy – tự do, nhưng cũng phải tự lo từng ngụm nước, miếng ăn.
Khoảng hơn 2 giờ chiều, cả đoàn rời Charyn, hướng về hồ Kaindy.
Hồ Kaindy: đường xấu, lội suối và 20 phút quý như vàng trên lưng ngựa
Đến lối rẽ vào hồ Kaindy thì trời đã về chiều. Từ đường chính vào hồ khoảng 5km, nhưng là 5km đường xấu, phải lội qua 2 con suối. Nếu đi xe 16 chỗ hoặc xe thuê do người bản địa lái, du khách buộc phải đổi sang xe dịch vụ để “tăng bo” vào trong. Chỉ những ai tự lái xe riêng mới được phép lái thẳng vào hồ – một quy định “bá đạo” nhưng có lẽ cũng giúp hạn chế lượng xe lớn chen chúc trong khu vực mong manh này.
Bãi xe dịch vụ là cả một “bảo tàng” xe off-road: Land Cruiser, UAZ-452, và những chiếc xe bus to tướng. Nhìn chiếc bus to, ai cũng nghĩ ngồi vào sẽ êm. Nhưng thực tế thì… giống như đang ngồi trong một chiếc máy giặt khổng lồ, rung lắc theo từng ổ gà, tảng đá.
Sau đoạn đường gập ghềnh và màn lội suối, hành trình vẫn chưa kết thúc. Từ điểm dừng xe, phải tiếp tục đi bộ hoặc đi ngựa lên hồ. Có thể chọn đi bộ, đi ngựa một chiều, hoặc cả hai chiều. Đoàn chọn đi ngựa, và “dính” ngay chuyến cuối cùng trong ngày.
Cậu bé người Kazakh dẫn ngựa lên hồ rất rõ ràng và… cứng rắn. Cậu thông báo: đoàn chỉ có đúng 20 phút ở hồ, sau đó sẽ phải quay ngược xuống ngay để kịp giờ. Xin thêm 10 phút cũng không được. “Rắn như thép đã tôi luyện thế đấy” – ai đó đùa, nhưng thật ra trong đó cũng là nếp sống gắn với giờ giấc, với điều kiện tự nhiên miền núi.
Tới hồ Kaindy, phần lớn du khách chỉ tập trung quanh đoạn có những cây vân sam khô mọc thẳng từ mặt nước – hình ảnh đã làm nên danh tiếng của hồ. Mặt nước xanh thẫm, những thân cây trồi lên như những cây nến xám, nền là triền núi rậm cây. Chỉ kịp làm vài kiểu ảnh, ngắm nhanh khung cảnh, rồi đoàn lại phải lên ngựa trở xuống bãi.
Đám ngựa sau đó được chủ dẫn ngay vào rừng để ăn. Nghĩ tới chuyện chúng vừa cõng khách lên xuống dốc núi, bụng đói, mồ hôi ướt, bỗng thấy một chút áy náy vụn vặt – thứ cảm xúc mà những chuyến đi bằng sức lực của người và vật hay mang lại.
Hết ngày thứ 6, Saty đón khách bằng sự yên tĩnh của một làng nhỏ miền núi.
Ngày 7: hồ Kolsay 1 – mưa bất chợt, đàn vịt và những con đường ru ngủ đến Altyn Emel
Ngày thứ 7 là một chặng dài khác, gần 450km. Từ làng Saty lên hồ Kolsay 1 rồi quay về làng Kalinino (Basshi), tiếp tục vào Công viên quốc gia Altyn Emel để ngắm đồi cát hát, sau đó lại quay về Kalinino nghỉ.
Đường vào hồ Kolsay buổi sáng đẹp và vắng. Thỏ rừng thỉnh thoảng nhảy qua hai bên đường, để lại những chấm nâu nhỏ trên nền cỏ. Khu vực này có tổng cộng ba hồ Kolsay, muốn đi hồ phía trong phải trek hoặc đi ngựa. Vì thời gian không nhiều, đoàn chỉ chọn ghé hồ Kolsay 1 – hồ ngoài cùng, dễ tiếp cận nhất.
Trên bờ hồ, một người đang kiên nhẫn câu cá. Giữa mặt nước, đàn vịt bơi chậm, để lại những vệt sóng nhỏ loang dần ra. Khung cảnh bình yên đến mức thời gian như chậm lại, nhất là sau những ngày liên tiếp chạy xe, vượt biên giới, đi hẻm núi, lội suối.
Trời đang nắng đẹp bỗng đổ mưa. Không mây đen kéo dài, chỉ vài tiếng sấm, rồi mưa ào xuống, ầm ầm. Cơn mưa kéo khoảng 40 phút. Khi tạnh, mặt hồ sáng trở lại, nhưng đoàn không thể nán thêm. Quãng đường phía trước còn dài, mà ở Trung Á, việc đến kịp giờ làm việc của văn phòng bán vé hay cổng công viên là cả một bài toán.
Những con đường ru ngủ và một ngôi làng nhỏ dưới chân Altyn Emel
Đường đến Altyn Emel xa nhưng đẹp. Mặt đường êm, cảnh quan đều đặn: đồng cỏ, núi xa, vài dãy nhà thấp. Chính vì quá đều, quá “thẳng”, nó dễ gây buồn ngủ. Những con đường ru ngủ ấy là thách thức khác của du lịch tự lái: khi cảnh đẹp không còn là khoảnh khắc bùng nổ mà là sự lặp lại kéo dài.
Thỉnh thoảng, cũng có những đoạn “tỉnh ngủ”: khúc cua bất ngờ, đồi đổi màu, một đàn gia súc nằm la liệt hai bên đường, bình thản nhìn những chiếc xe lao qua. Những chi tiết nhỏ đó khiến hành trình không trở thành một đường thẳng vô hồn.
Do chạy khá “tít”, đoàn đến văn phòng bán vé của Công viên quốc gia Altyn Emel sớm hơn dự kiến một tiếng. Trớ trêu là văn phòng vẫn đang… nghỉ trưa. 14h30 vẫn đóng cửa, phải tới 15h30 mới bắt đầu bán vé. Không còn cách nào khác, mọi người tản ra đi dạo quanh làng.
Đối diện văn phòng là đài tưởng niệm liệt sĩ trong Thế chiến thứ hai. Vài bông hoa, vài tấm bia đá, bầu không khí lặng lẽ. Xung quanh là những ngôi nhà tường trắng, cửa xanh – kiểu kiến trúc đặc trưng vùng nông thôn Kazakhstan. Đang vào mùa táo, những cây táo trĩu quả trong vườn, tạo cảm giác rất “nhà”.
Ở đây không có khách sạn theo kiểu quen thuộc. Chỉ có một khu campsite, nơi du khách ngủ trong các mobile home – những chiếc xe kéo được chuyển đổi thành phòng nghỉ. Đêm đó, cả nhà sẽ ngủ trong một chiếc xe kéo như vậy. Trước giờ mở cổng công viên, tranh thủ thêm một vòng dạo quanh vườn, hít mùi cỏ, mùi đất, chạm vào nhịp sống chậm của làng.
Đồi cát hát Altyn Emel: đường vào hoành tráng, đích đến khiêm tốn
Đúng 15h30, đoàn bắt đầu chạy vào bên trong Công viên quốc gia Altyn Emel, hướng tới đồi cát hát (Singing Dune). Công viên rộng tới 4.200km², nhiều cửa vào khác nhau. Đoàn chỉ chọn khu vực có đồi cát hát – mục tiêu chính trong ngày.
Từ văn phòng bán vé tới đồi cát khoảng 50km. Ai đi xe 16 chỗ phải đổi sang xe dịch vụ, vì xe lớn không được chạy vào. Đường là đất rải đá dăm. Chuyển sang chế độ 4H, xe vẫn có thể chạy 60–80 km/h, có đoạn lên gần 100. Quy định là các xe không được bám đuôi nhau quá sát, vì bụi từ xe trước sẽ che tầm nhìn xe sau. Ông lái xe bản địa dẫn đường vào cổng rồi… chạy mất hút, để mỗi xe tự “thưởng thức” con đường của riêng mình.
Từ trên flycam, đường vào trông rất hoành tráng: vệt đường xám cắt ngang thảo nguyên, kéo dài tới chân núi. Nhưng khi đến đích, nhiều người sẽ ngạc nhiên: đồi cát hát thực ra chỉ là một đụn cát không quá lớn, nằm giữa thung lũng, bao quanh bởi núi. Tiếng “hát” của cát – hiện tượng âm thanh phát ra khi cát trượt – cần gió, cần sự tĩnh lặng, và một chút may mắn mới nghe rõ.
Không phải ai cũng hào hứng leo cát. Có người, như nhân vật chính trong hành trình này, chọn lái xe sang phía ngọn núi đối diện để ngắm toàn cảnh. Từ đó, đồi cát hát xa xa chỉ là một dải vàng nhạt giữa nền đất xám, nhưng cảm giác về không gian lại rõ ràng hơn: một công viên quốc gia rộng lớn, con người nhỏ bé, hành trình dài đã đi gần trọn vẹn.
Khép lại hành trình: đường về Almaty và một phép so sánh với Ladakh
Từ Altyn Emel về Almaty khoảng 260km. Đường đông dần khi tiến gần thành phố, tốc độ buộc phải chậm lại. Lịch trình ngày cuối khá “đời thường”: chạy thẳng ra siêu thị mua kẹo về cho bọn trẻ, đi ăn trưa, trả xe ở khách sạn cũ, rồi ra sân bay. Chuyến bay về nhà là AirAsia, transit 6 tiếng ở Kuala Lumpur trước khi hạ cánh xuống Hà Nội.
Có một món quà nhỏ mang theo: một chiếc yurt kiểu matrioska – mô hình lều du mục lồng vào nhau, như một lời nhắc về thảo nguyên, về những căn lều trắng lấm tấm trên nền cỏ xanh.
Nhìn lại, chủ nhân chuyến đi thừa nhận: hành trình Trung Á năm nay vẫn còn nhiều điểm có thể làm tốt hơn, nhưng cả hai vợ chồng đều hài lòng. Họ đã đi 3/4 vòng hồ Issyk Kul, đặt chân đến thành phố Karakol – nơi họ mơ sẽ quay lại nghỉ hè vài tháng nếu có dịp. Họ băng qua biên giới Kegen, đi bộ giữa trưa nắng ở hẻm núi Charyn, lội suối vào hồ Kaindy, cưỡi ngựa lên rồi xuống vội vã, nhìn đàn vịt trên hồ Kolsay 1, ngủ trong mobile home dưới chân Altyn Emel, và đứng trước một đụn cát nhỏ mang tên “đồi cát hát”.
So với chuyến Ladakh năm trước, họ gọi đây là một chuyến đi “nghỉ dưỡng” – dù vẫn đầy đèo dốc, bụi đường, và những khoảnh khắc “thót tim” sau tay lái. Có lẽ vì Trung Á trong chuyến đi này không chỉ là những cung đường hiểm trở mà còn là những khoảng lặng dịu dàng: một hàng bạch dương chạy thẳng ra hồ, đàn chim bay về tổ, ray nắng cuối chiều trên cánh đồng lúa mì, một cậu bé Kazakh dắt ngựa trong rừng, hay ánh mắt hồ hởi của nhân viên an ninh biên giới.
Với những người yêu du lịch và tìm kiếm trải nghiệm sâu sắc, Cholpon Ata, hồ Issyk Kul, hẻm núi Charyn, hồ Kaindy, hồ Kolsay và Công viên quốc gia Altyn Emel không chỉ là những cái tên trên bản đồ. Đó là những mảnh ghép của một hành trình mà mỗi chi tiết nhỏ – từ cú tạt đầu “trẻ trâu” trên đường, chiếc bus xóc như máy giặt, tới tiếng mưa ầm ầm trên mặt hồ – đều góp phần tạo nên một ký ức khó quên.
Xem lại:
- Khám phá Kyrgyzstan, hành trình tự lái xuyên Trung Á - Bài số 1
- Khám phá Kyrgyzstan, hành trình tự lái xuyên Trung Á - Bài số 2
CÓ THỂ BẠN SẼ THÍCH
